Wspomnienia z pielgrzymki do Ziemi Świętej
Napisał: Antoni Wierzchosławski
Dzień siódmy - 2.XI.92r. (poniedziałek)
Program dnia: Msza św. na Kalwarii (Bazylika Grobu Pańskiego) - Mur Płaczu - Teren Świątynny (meczet Al Aksa i meczet Skały) - Kościół św. Anny - Sadzawka Bethezda - Ain Karem.
Po śniadaniu o godz. 7.15 wyjeżdżamy do Bazyliki Grobu Pańskiego. Wysiadamy przy Bramie Gnojnej (Murgrabinów) i dalej idziemy pieszo. Mieliśmy mieć Mszę św. w Kaplicy Grobu, ale byłą zajęta przez inna pielgrzymkę, więc wysłuchaliśmy jej w Kaplicy Kalwarii przy prawym i środkowym ołtarzu. We wszystkich Mszach św. biorą udział zawsze wszystkie trzy grupy naszej pielgrzymki. Do tego Sanktuarium Ukrzyżowania i Śmierci Jezusa wchodzi się po schodach kierując się na prawo po wejściu do Bazyliki. Jest ono usytuowane 5m ponad posadzka bazyliki na planie prostokąta (llm x 9m). Dwa filary dzielą kaplicę na dwie części. Prawa mniejsza należy do Franciszkanów i jest Kaplicą Przybicia do Krzyża (stacja X i XI) oraz Zdjęcia z Krzyża (stacja XIII). W Kaplicy Przybicia do Krzyża znajduje się ołtarz z posrebrzanego brązu, a za nim na ścianie piękna mozaika przedstawiająca scenę przybicia Jezusa do krzyża oraz Matkę Boską, bolejące niewiasty i Jana kontemplujących w bólu Urzyżowanie. Mozaika na ścianie bocznej przedstawia ofiarę Izaaka, a na sklepieniu postać Zbawiciela. Stację XIII stanowi mały ołtarz znajdujący się między dwiema kaplicami i poświęcony Matce Bożej Bolesnej. Należy ona również do Franciszkanów. Podstawę ołtarza stanowi ozdobna krata z emblematami Męki i wyrytymi słowami Jezusa na Krzyżu. W gablocie nad tym ołtarzem jest figura Matki Bolesnej oraz wota m.in. ryngraf gen. Sikorskiego. Ta część kaplicy została odnowiona w 1937r przez aren.Barluzziego, który pokrył ściany marmurami i mozaikami. Większa, lewa część kaplicy należy do Greków i jest kaplicą Ukrzyżowania i Śmierci Jezusa (stacja XII). Wznosi się ona na tej samej skale, w którą zatknięte były krzyże. Jest to więc dokładnie to miejsce, na którym Jezus umarł. Wystrój kaplicy pochodzi z XVII w. kiedy objęli ją Grecy dzięki wpływom u Turków. Między kolumienkami, na których opiera się ołtarz, widoczna jest okrągła, srebrna płyta z otworem w środku. Otwór oznacza miejsce, w którym zatknięty był krzyż. Dwie okrągłe płytki z czarnego marmuru po obu stronach ołtarza oznaczają miejsca, w które zatknięte były krzyże obu łotrów. Koło ołtarza widoczna jest szczelina w skale, powstała w chwili śmierci Jezusa. Wkładaliśmy ręce do otworu i dotykając skały gorąco modliliśmy się do Ukrzyżowanego. Pod Kalwaria, na poziomie posadzki bazyliki znajduje się Kaplica Adama. W niej widać dalszy ciąg pęknięcia skały, które widzieliśmy w Kaplicy Ukrzyżowania i Śmierci. Wg. teologii żydowsko-chrześcijańskiej Chrystus umarł nad miejscem, gdzie kiedyś pochowany był Adam, aby krew Chrystusa spłynęła na czaszkę tego, przez którego grzech śmierć przyszła na świat. Stad pochodzi zwyczaj przedstawiania u stóp Ukrzyżowanego czaszki Adama jako symbolu ludzkości. W czasie odprawiania przez naszych księży Mszy św. przy obu ołtarzach w prawej kaplicy gorąco modliliśmy się, kontemplując Ukrzyżowanie i Śmierć Chrystusa. Po Mszy św. idziemy przez Stare Miasto w kierunku placu świątynnego. Zatrzymujemy się przy Murze Płaczu, który jest częścią muru zachodniej świątyni. Stanowi on dla Żydów szczególną świętość, zastępując im zburzoną świątynię. Po jej zburzeniu Żydzi przychodzili tu do muru każdego 6 sierpnia opłakiwać narodową tragedię. Obecnie Żydzi zbierają się o zachodzie słońca na modlitwy i lamentacje, zwłaszcza w wigilię szabatu i dni świąteczne. Po zjednoczeniu Jerozolimy Izrael wyburzył przed murem wiele domów. Duży obecnie plac sięgający aż do Bramy Murgrabinów, pozwala na organizowanie religijnych i narodowych manifestacji. Robimy tu pamiątkowe zdjęcia. Przez Bramę Gnojną lub' inaczej zwaną Murgrabinów, udajemy się w kierunku Placu Świątyni nazwanego przez Arabów "czcigodnym dziedzinicem". Ma on kształt nieregularnego trapezu o wym. 490m x460m x 320m x 280m. Zwiedzanie rozpoczynamy od meczetu Al Aqsa, który zajmuje południową część placu świątynnego. Przed wejściem zdejmujemy obuwie. Wg. tradycji muzułmańskiej Jerozolima była celem pielgrzymki Mahometa, stąd nazwa meczetu Al-Aqsa - "oddalony" Był to najdalszy punkt od Mekki, do którego Mahomet w cudowny sposób został przeniesiony na czarnym rumaku. Zbudowany w VIIIw, był kilkakrotnie niszczony przez trzęsienia ziemi i przebudowywany. Ostatni raz prace wykonano w latach 1927-43 dzięki pomocy Mussoliniego, który podarował kolumny z marmuru kararyjskiego i króla egipskiego Faruka, który sfinansował złocony strop z drzewa cedrowego. Front meczetu ozdabia portyk z siedmioma arkadami, odpowiadającymi 7 bramom. Wnętrze - 90m długości, 60m szerokości i 18m wysokości ma wygląd bazyliki o 7 nawach. Na skrzyżowaniu nawy głównej i nawy poprzecznej czyli transeptu jest kopuła wyłożona mozaika. Strop kasetonowy wykonany jest z drzewa cedrowego i złocony. Kolorowe okna to witraże, których jest 136. Ściany wyłożone sa mozaika o motywach roślinnych i geometrycznych. W przedniej części meczetu znajduje się nisza modlitewna czyli mihrab, otoczona kolumienkami i zdobiona mozaikami oraz kazalnica Saladyna czyli minbar z drzewa hebanowego inkrustowanego kością słoniową i masa. perłową. Lewe skrzydło meczetu nazywane też jest meczetem Omara od imienia zdobywcy Jerozolimy, prawe meczetem kobiet. Na progu meczetu w 1951r. został zastrzelony król Jordanii Abdullah. Idąc przez plac świątynny w kierunku drugiego Meczetu Skały mijamy rodzaj ambony z białego marmuru (minbar) oraz fontannę-okrągły basen służącą do obmyć rytualnych poprzedzających modlitwę mahometan. Podobnych fontann jest na terenie placu świątynnego kilka. Po obu stronach przejścia między meczetami sa podwyższenia do modlitwy, a w niektórych z nich są mihraby (nisze do modlitwy). Na tej drodze robimy zdjęcia. Mniej więcej w centrum placu świątynnego wznosi się czworoboczna platforma o wym. 125m i 3 x 150m. Jest ona położona 4-6m wyżej od placu, na którą w 8 punktach można wejść po schodach. Wejścia ozdobione są arkadami, które wspierają się na kilku kolumnach. Muzułmanie nazywają je "Mawazin" tzn. "wagi". Wg. legendy w czasie sądu ostatecznego zawieszone będą na nich wagi do ważenia dusz. Meczet Kopuły Skały zbudowany został w końcu VIIw na planie podwójnego ośmiokąta z rotundą w środku, zwieńczoną złotą kopułą. Jest to jeden z najpiękniejszych meczetów Bliskiego Wschodu. Był kilkakrotnie restaurowany. Wnętrze składa się z dwóch części. Zewnętrznego ośmiokąta rozdzielonego rzędem 8 filarów i 16 kolumn oraz wewnętrznej rotundy o 4 filarach i 12 kolumnach. To przeplatanie filarów i kolumn sprawia, że wnętrze meczetu wydaje się lekkie oraz bogate i dostojne. Ściany pokryte są w dolnej części kolorowymi marmurami, a w górnej majolikami zdobionymi arabeskami na lazurowym tle. Wnętrze mimo panującego półmroku mieni się różnorodnością kolorów. Cały wystrój jest efektowny, błękitno-zielony. W ścianach jest 56 kolorowych okien -witraży. Kopuła ma 20m średnicy i 35m wysokości. Wyłożona jest złoto-czerwonymi mozaikami o motywach geometrycznych i roślinnych z napisami cytatów z Koranu. Rotunda i kopuła wznoszą się nad nagą skałą, która dla zabezpieczenia przed profanacją jest otoczone drewnianą balustradą. Skała jest niekształtna o wymiarach 17m x 13m. Znajduje się ona 1.5m ponad posadzką meczetu. Skałę tę tradycja żydowska i chrześcijańska utożsamiają ze szczytem góry Moria, na której Abraham miał ofiarować swego syna Izaaka, a za czasów Salomona na niej miał się wznosić ołtarz całopalenia. Wg. Żydów skała ta miała być środkiem świata, stąd jej hebrajska nazwa kamień węgielny. Tutaj stała Arka Przymierza w czasach Pierwszej Świątyni. Wg. legendy muzułmańskiej na skale wyciśnięte są ślady stóp Mahometa i Eliasza oraz ręki Gabriela. Mahomet miał przybyć z Mekki na wspaniałym czarnym rumaku Al Burak podarowanym mu przez archanioła Gabriela, by modlić się przy tej skale przed wyruszeniem w drogę do nieba. Gdy zaczął wznosić się do góry, skała również podniosła się i Gabriel zatrzymał ją, zostawiając ślad dłoni. Skała ta w dniu Sądu Ostatecznego odegra kluczową rolę. Przyjdzie do niej czarny Kamień z Mekki - Kaaba. Gabriel stanie na nim by ogłosić nastanie Sądu Ostatecznego, a Bóg umieści tu swój tron. Przy jednym narożniku balustrady otaczającej skałę jest duży relikwiarz, w którym przechowywany jest jak głosi podanie, włos z brody Mahometa. Można włożyć rękę do otworu. Pod skałą jest grota, w której rzekomo modlił się Abraham z Izaakiem, Dawid, Salomon, Eliasz i Mahomet. Służyła też ona jako zaplecze przy ofiarach. Przez otwór w stropie spływała do groty krew ofiarowanych zwierząt, która razem z wodą odpływała otworem w skale. Pod kryptą znajduje się również wg.legendy tzw. "studnia dusz", gdzie duchy zmarłych gromadzą się dwa razy w tygodniu na modlitwę. Wiara islamu opiera się na 5 zasadach: 1). nie ma Boga prócz Allaha, a Mahomet jest jego prorokiem, który spisał objawienia przekazane mu przez Boga w świętej księdze islamu -Koranie; składa się on z 114 sur czyli rozdziałów i 6226 wersetów. 2). modlitwa - 5 razy dziennie, składa się z pokłonów i recytacji wersetów Koranu 3). post Ramadan bez picia i palenia, z ograniczeniem jedzenia przez 40 dni. 4). jałmużna zwana zakat, jest to obowiązek wsparcia potrzebującego. 5). pielgrzymka raz w życiu do Mekki (warunkowo). Wracając przechodzimy obok Bramy Złotej nazywanej też Piękną, przy której św. Piotr uzdrowił chromego od urodzenia. Z tą bramą łączono triumfalny wjazd Jezusa w Niedzielę Palmową. Muzułmanie zamurowali ją i uważają, że zostanie ona otwarta dopiero w chwili powtórnego przyjścia Jezusa. Dwa przejścia w tej bramie mają nazwę Bramy Miłosierdzia i Bramy Pokuty. Nazwy te wiążą się z Sądem Ostatecznym, który ma odbyć się w Dolinie Józefata. Z krużganku biegnącego szczytem muru można zobaczyć Dolinę Józefata oraz narożnik Świątyni, znany z kuszenia Chrystusa i męczeństwa Jakuba biskupa Jerozolimy. W narożniku placu Świątyni są tzw. stajnie Salomona. Są to rozległe podziemia zajmujące ok. 500m2 i wsparte na 88 filarch w dwunastu rzędach. Pochodzą z czasów Heroda, a służyły jako stajnie królów Jerozolimy i Templariuszy. W filarach widoczne są jeszcze otwory do przywiązywania koni. Po opuszczeniu Placu Świątyni udajemy się na zwiedzanie kościoła św. Anny, który znajduje się w pobliżu Bramy św. Szczepana. Jest to bazylika zbudowana przez Krzyżowców i jako jedna z nielicznych budowli z tego okresu zachowała się w dobrym stanie. Upamiętnia miejsce narodzin Matki Bożej i Jej dom rodzinny. Zbudowana jest z kamienia. Gotyckie filary i łuki sklepienia, przy braku dekoracji, stwarzają wrażenie surowej prostoty. Posiada wspaniałą akustykę. We wnętrzu panuje półmrok. Kościół ma trzy nawy zakończone absydami. Pod kopułą znajduje się ołtarz główny z płaskorzeźbami związanymi z życiem NMP. Z prawej nawy bocznej jest zejście do Groty Narodzenia, która znajduje się pod prezbiterium. Wg. tradycji był tu dom Joachima i Anny, rodziców Marii i miejsce Jej urodzenia. W czasach gdy kościół był zamieniony na szkołę Koranu - madrasę Franciszkanie z kustodii Ziemi Świętej uzyskali w XV w. prawo dostępu do groty w dniu 8 września - narodziny NMP. Ponieważ schody były zamknięte musieli spuszczać się z okna po sznurze. W krypcie obok ołtarza jest tablica podchorążych Armii Polskiej polecającej się opiece NMP (z 1944r) Obecnie cały obiekt mają Biali Ojcowie. W kościele odmówiliśmy różaniec za naszych najbliższych zmarłych. Wypominki uprzednio wręczyliśmy ks. Andrzejowi. Ja za zmarłych z rodziny Wierzchosławskich i Bełtowskich. W pobliżu kościoła św. Anny znajdują się ruiny sadzawki Betesda, zwanej też Owczą. Tu P. Jezus dokonał cudu uzdrowienia paralityka. Składała się ona z dwóch zbiorników otoczonych portykami, pod którymi leżeli chorzy i kalecy. Anioł raz do roku poruszał wodę i kto wszedł pierwszy, był uzdrowiony. Prowadzone wykopaliska wydobyły ruiny starożytnej sadzawki i Sanktuarium Paralityka. Weszliśmy po schodach aż do poziomu wody w sadzawce. Po zwiedzeniu sadzawki pojechaliśmy do hotelu zjeść obiad. 0 godz.14.00 wyruszyliśmy do Ain Karem (hebr."źródło winnicy"), która identyfikowana jest z ewangelicznym "miastem w górach Judei". Mieszkali tu Zachariasz i Elżbieta, krewni Marii. Miejscowość jest oddalona o 8km od Jerozolimy. Po drodze wysiedliśmy niedaleko parlamentu Knesetu, zbudowanego w nowoczesnym stylu, przed którym płonie wieczny ogień. W parku naprzeciwko Knesetu stoi siedmioramienny świecznik z brązu Menorah- o wysokości 5m i 4.5m szerokości. Jest to godło państwowe Izraela, a pomnik jest podarunkiem Anglików. Na ramionach świecznika są płaskorzeźby obrazujące historię Żydów. Gwiazda sześcioramienna jest symbolem religii żydowskiej i ona jest na fladze państwowej. Obok pomnika w parku odbywała się manifestacja Żydów i Arabów w sprawie jakiejś uchwały Knesetu. Następnie zwiedzamy Park i Instytut Pamięci Narodowej "Yad Vashem", gdzie czczona jest pamięć o pomordowanych Żydach, ofiarach nazizmu. Do Mauzoleum Męczeństwa prowadzi "Aleja Sprawiedliwych pośród narodów świata". Po bokach alei odznaczeni medalem "Sprawiedliwy wśród narodów świata" mają swoje drzewka, pod którymi umieszczone są tabliczki z ich nazwiskami. Medale takie z napisem "Kto ratuje jedno życie - cały świat ratuje" przyznawane są ludziom, którzy z narażeniem własnego życia ratowali Żydów. Więcej niż połowa tabliczek była z polskimi nazwiskami. Przechodzimy obok Pomnika Pomordowanych Żydów, który jest kopią pomnika z Ghetta Warszawskiego. W Muzeum Męczeństwa jest archiwum z dokumentacją dotyczącą prześladowania Żydów. Przechodzimy obok Synagogi Wiecznego Ognia z płonącym zniczem oraz pomnika, który przedstawia wizję wysuszonych kości. Następnie zwiedzamy mauzoleum Children Memoriał poświęcone pamięci 1.500.000 pomordowanych dzieci w czasie Holocaustu. Ufundowało je małżeństwo Spiegel z Kanady, rodzice zamordowanego w Oświęcimiu w 1944r syna Uziela. Wnętrze mauzoleum jest ciemnią, oświetloną tylko 5 świecami zawieszonymi w próżni i odbijającymi się w 20 lustrach. Chodzi się korytarzami trzymając się jedną ręką balustrady. Po zwiedzeniu Instytutu wsiadamy do autobusu i jedziemy do Ain Karen, gdzie zwiedzamy dwa sanktuaria: Nawiedzenia św. Elżbiety przez NMP i Narodzenia św.Jana. Wysiadamy przy kapliczce przy źródle, gdzie miały się spotkać Maria i Elżbieta. Stąd idziemy do Sanktuarium Nawiedzenia zbudowanego w 1939r. na wzgórzu wg. projektu Barluzziego. Składa się ono z dwóch kościołów: a).dolnego - krypty, która robi wrażenie domu z przejściem na górne piętro. Sklepienie krypty i trzy lunety pokryte są freskami przedstawiającymi kapłaństwo Zachariasza, spotkanie Marii z Elżbietą i rzeź niewiniątek. Pod tą ostatnią lunetą jest nisza z kamieniem, który miał się otworzyć by ukryć św.Jana. Widać ślad leżącego dziecka ("ukryła go w kamieniu"). Za ołtarzem jest mozaika z ptakami, kwiatami i gwiazdami. b).górnego- zamkniętego absydą, w której malowidło przedstawia NMP, otoczoną w niebie przez aniołów wyśpiewujących chwałę Bożą a na ziemi przez modlących się czcicieli. Na ścianach podziwiamy freski przedstawiające 5 tytułów Marii: Bogurodzica, Niepokalane Poczęcie, Pośredniczka Łask, Wspomożenie Wiernych i Ucieczka Grzesznych. Między obrazami znajdują się wersety Magnificat. Cały wystrój wyraża chwałę Marii. Na posadzce ułożone sa mozaiki. Mozaika na frontonie kościoła przedstawia Marię udającą się w góry Judei do swej krewnej. Na dziedzińcu, na niewielkim murze umieszczone są tablice majolikowe z tekstem Magnificat w ponad 40 językach, także polskim. Jest to dar Polaków z okazji 100-lecia dogmatu o Niepokalanym Poczęciu. Dzwony są także darem Polaków. Z placu przed świątynią roztacza się wspaniały widok na dalekie wzgórza, doliny i nowe kolonie żydowskie. W centrum osiedla zwiedzamy Sanktuarium św. Jana Chrzciciela, okazały kościół trzynawowy z wysoką wieżą. Ołtarz główny poświęcony jest św.Janowi, boczny św. Elżbiecie. Jedna nawa zakończona jest schodami, które prowadzą do groty, która miała stanowić część domu Zachariasza i gdzie się narodził św. Jan. Jest tu napis "hic precursor Domini natus est". Ołtarz stojący przy ścianie ozdobiony jest płaskorzeźbami z życia św. Jana. W kościele znajdują się obrazy przedstawiające św. Jana jako dziecko na pustyni, męczeństwo świętego oraz jego ojca Zachariasza, który odzyskawszy mowę po obrzezaniu i nadaniu imienia dziecku, śpiewał hymn kantyk "Banedictus". Niedaleko, 5km od Ain Karem znajduje się pustkowie św. Jana. Jest tam grota, gdzie mieszkał, przekształcona w kaplicę. Obok jest źródło z którego pił wodę. Wracamy do Jerozolimy.